Het is alweer aardig wat jaren geleden. Maar het staat me nog scherp voor de geest en ik voel het nog in mijn buik. We gingen een weekendje varen met een groepje collega’s. Werken en plezier, met een charter op het Markermeer. Veel schippers zijn vrij eigenzinnig, en ook deze was ‘Quite a character’. Dat klinkt in het Engels best mooi. In het Nederlands helaas, was hij gewoon een beetje lompig.
Iedereen die in zijn zicht stond kon rekenen op een opmerking die voor ons vrij chagrijnig klonk. (Nu sta ik zelf ook wel eens achter het roer, dus weet dat het irritant kan zijn als anderen niet op hoeven te letten, maar wel voor je neus gaan staan.) Maar er gebeurde iets interessants dat niet zozeer met de schipper zelf te maken had. Wel met de verschillende reacties van ons als gasten op zijn gemopper.
Grofweg bemerkte ik 4 reacties
- De meerderheid van de collega’s ging gewoon een stuk naar voren om daar lekker door te kletsen. Hadden zij geen last van hem en andersom.
- Eén collega werd echt wat pissig. ‘Wij zijn hier te gast en hij hoort niet zo te doen!”. Hij ging lekker ‘schippertje pesten’ door af en toe expres voor zijn neus te gaan staan.
- Ik zag mijzelf de ‘goede maat’ uithangen. Kijk eens hoe goed ik snap hoe het hoort op een schip. Fijn varen is het, hè, met mij!
- Slechts één collega bleef volledig relaxed naast de schipper staan. Alsof het chagrijn hem niet raakte. Rustig kletsend en vol zelfvertrouwen. Met biertje in de hand.
Ik weet nog hoe vol ik ervan was. Allereerst omdat ik een oud iets bij mezelf getriggerd zag. Me aanpassen als ik spanning voel, strevend naar connectie. En daardoor uit contact gaan met mezelf. En dus ook uit echt contact met de ander. En dacht ik daar nu juist al volledig mee afgerekend te hebben…
Ten tweede is dit precies het patroon waar ik veel trainers mee zie worstelen.
Zo ook Monique, een bijzondere klant. Monique houdt van haar vak en geeft trainingen aan studenten. Ze weet dat de meeste studenten komen voor de studiepunten. En ze weet dat ze lang niet allemaal zitten te wachten op wat zij te bieden heeft. En toch wil ze niets liever dan dat haar studenten echt iets hebben aan de trainingen die ze verzorgt.
Je herkent vast zelf wel het moedeloze gevoel als dit vervolgens toch niet gebeurt. Het mooie is dat ze net zo lang wil zoeken tot dit haar wel lukt en ze haar rol zo heeft ingevuld zoals ze het graag wil.
En zo kwam het dat wij samen aan de slag gingen, duikend in haar lastige situaties. Tijdens een oefen- en experimenteerdag met een super fijne trainingsactrice erbij.
Wat er allemaal gebeurde?
1. Een stukje meer naar voren op het schip (uit contact met de ander)
Op de charter was dit: gewoon weggaan van de bokkige schipper. In contact met eigen behoefte, uit het contact met hem. Helemaal prima als je ook niet iets wil of moet met deze man. Maar als trainer ‘moet’ je wel iets met je groep. En dan wordt het eerder: uit contact met jezelf, uit contact met de ander. Omdat je wel degelijk voelt dat je er eigenlijk wel iets mee moet.
Vergelijk het met de Flight-reactie bij stress. In een training is dit: weggaan van hetgeen spannend is en in je programma duiken bijvoorbeeld. “Soms negeer ik het gewoon als een paar deelnemers ongeïnteresseerd achterover hangen”, aldus Monique. “Ik zie het wel, maar ik parkeer mijn gevoel en ga gewoon door”.
Al experimenterend werd zo enorm voelbaar dat haar training inhoudelijk helemaal niet verkeerd liep. Maar spetteren deed het niet. Veilig en zonder voldoening of leereffect. Monique ging met een onvoldaan gevoel “naar huis”. Loslaten haar streven om wel binnen te komen bij studenten? En daarmee ook haar lol verliezen en idealen begraven? Nee, dat wordt ‘m niet.
2. Schippertje pesten (in contact met jezelf, uit contact met de ander)
Misschien denk je nu wel: ik heb echt nog nooit mijn deelnemers opzettelijk gepest! Maar je herkent vast wel het volgende: die ene deelnemer expres een vraag stellen, omdat ze aan het kletsen was tijdens jouw uitleg? Of die discussie net te fel ingegaan, nonverbaal je afkeur laten blijken als deelnemers je oefening niet serieus doen? Omdat het in strijd is met jouw normen en je dat gewoon toch wel even wil laten blijken. Zie hier de Fight-reactie bij stress. Ook hier zullen deelnemers zich niet snel open stellen en echt stappen durven te nemen.
“Het zijn pubers, dus je moet ze gewoon opvoeden”, krijg ik vaak als advies. Dat dit niet goed bij mij past werd al uitproberend volledig voelbaar. Ik voelde mijn irritatie en handelde ernaar. Door de opvatting “opvoeden die hap” werd ik eerder ‘tegen’en ‘jufferig’ en daalde juist het respect. De beleving van de actrice hielp enorm om dit effect glashelder te zien.”
3. De goede maat uithangen (uit contact met jezelf, uit contact met de ander)
Het is alsof de spanning ervoor zorgt dat je niet meer helder na kunt denken. Je herkent deze vast als je wel eens geprobeerd hebt om je deelnemers te ‘pleasen’, omdat je enige onvrede voelde. Vijf keer benadrukken dat ze echt bij vragen nog contact met je op mogen nemen. Extra aardig zijn tegen die deelnemer die je ‘lastig’ vind. Je schiet in de rol van nette trainer. Een Freeze: je verliest het contact met je lijf, je buikgevoel en gaat putten uit hoe het hoort.
Het gebeurde automatisch toen het spannend werd. Monique was begripvol naar haar student, vroeg keurig door naar behoeftes en wensen. De student voelde zich wel begrepen en de sfeer was best OK. Maar toch klopte er iets niet voor beide partijen. Het was keurig en niet waar Monique echt voor staat: dat studenten ook verantwoordelijkheid zijn voor hun eigen leerproces.
En zie hier: de 3 reacties van ons trainers in “stress”
De oefensetting zorgde voor een soort pressure-cooking effect, waardoor alle reacties spontaan ervaren werden in een paar uur tijd.
4. Rustig praatje houden (in contact met jezelf, in contact met de ander)
De enige die volledig in contact bleef met zichzelf, én met de schipper, destijds op het Markermeer, was mijn collega die relaxed achterover leunend met biertje in de hand bleef kletsen op het achterdek. Het zijn de momenten waarop je als trainer voelt dat je lekker traint, ook als er van alles gebeurt, dat er synergie is tussen jou en de groep. De momenten dat je in contact bent met jezelf bent, én met je groep.
Wat was het gaaf om te zien! “Al experimenterend voelde ik dat ik er was op een gegeven moment. Ik voelde dat ik binnenkwam en mijzelf niet forceerde. Toen het me lukte om echt vanuit ‘Monique’ te reageren, zat ik veel ontspannener en liep het bijna automatisch”. Ze was duidelijk en direct, open en oprecht geïnteresseerd. Precies zoals ze het graag wil.
In één van de eerste drie reacties schieten gebeurt iedereen wel als je spanning voelt. Dat is niet fijn in het echt. Maar het is OK in een veilige setting zoals op deze experimenteerdag.
Uit de Flight, uit de Fight, uit de Freeze. En volop in de Flow!
Het ervaren en bewust reflecteren wat er precies gebeurde hielp! Door te zien en te voelen wat er gebeurde als het nog niet liep zoals ze wilde, lukte het Monique om precies haar juiste schuifjes te vinden. Om in contact te kunnen blijven met zichzelf, en de ander. En er echt iets wezenlijks gebeuren kon.
“Af en toe word ik nog wel eens overvallen en beland ik ongewild in de juffenrol. En tegelijkertijd zijn er inmiddels ook heel veel momenten geweest waar ik als Monique met mijn deelnemers in gesprek ging. En dat waren mooie gelijkwaardige momenten. Mijn grootste eye-opener en bevestiging is dat ik pas bereik wat ik wil als ik dicht bij mezelf blijf. Mij niet laat verleiden om dát te doen wat ‘hoort’ in de rol van trainer of docent. Of het zo te doen als iemand waarvan ik denk dat die het goed doet.”
Moniue deed er goed aan om in haar groei te investeren. Zodat zij steeds meer en meer in balans komt en als trainer en docent ontzettend veel kan bijdragen vanuit haar eigen aanpak en idealen.
En jij?
Wat heb jij te winnen? Waar loop jij tegenaan? Laat het me weten, dat kan door je reactie hieronder te geven of mij persoonlijk te mailen. Dan kan ik er in een volgend artikel misschien op terug komen.
Gerelateerd artikel:
Het mengpaneel van Scottt (en de 3 essentiële schuifjes voor trainers)
Geef een reactie